Kategori arşivi: Erişkin

TRİKOTİLOMANİ (SAÇ-KAŞ YOLMA)

Saçlı deride göze çarpar derecede açılmaya yol açacak şekilde kişinin kendi saçını tekrar tekrar yolmasıdır. Saç yolma öncesinde veya bu davranışı engelleme çabası sırasında giderek artan bir gerginlik yaşanır. Saç yolarken haz alma, doyum bulma ya da rahatlama sağlanır. Saç yolma kişide belirgin sıkıntıya yol açar, toplumsal mesleki ve diğer önemli alanlardaki uyumu bozar. Tedavide kendini tanımaya yönelik psikoterapi, sıkıntıya, gerginliğe ve depresyona yönelik ilaçlar gerekebilir.… Devamı

ARALIKLI PATLAYICI BOZUKLUK

Başkalarına zarar veren saldırganlık ataklarıdır. Kişi saldırganlık dürtüsüne karşı koyamadığı için ciddi saldırı eylemleri veya manen zarar verme eylemlerinde bulunur. Bunlar birbirinden ayrı, birçok eylemdir. Dışa vuran saldırganlığın derecesi bunu ortaya çıkartan psikososyal stres etkenleriyle orantısız, aşırıdır. Saldırganlık, kişilik bozukluğuna, alkol veya uyuşturucu kullanımına, başka bir ruhsal hastalığa bağlı değildir. Tedavide ilaçlar ve psikoterapi beraber kullanılır. Psikoterapide amaç desteklemek, kontrolün sağlanması ve aileye, çevreye yönelik uyumun arttırılmasıdır.… Devamı

ALKOLİZM (ALKOL BAĞIMLILIĞI)

Alkol ve maddeye bağlı bozukluklarda bağımlılık ve kötüye kullanım için aynı ölçütler kullanılır. Bağımlılıkla kötüye kullanım ayrımı ağırlık/şiddet farkıyla konur. Alkol için önemli göstergeler;

  • Alkol kullanımını kesememek, bırakamamak,
  • Bir süre içkiyi bırakarak, geçici ayıklık dönemi oluşturarak kullanımı denetleme, aşırı tüketimi azaltma yönünde tekrarlayan çabalar olur.
  • Tıkınırcasına içerek en az 2 gün boyunca sarhoş kalmak (entoksikasyon).
  • Sarhoş (entoksike) iken olayların bazılarının anımsayamama (film kopması).
  • Düzenli olarak sert içki tüketimi.
  • Ciddi fiziksel hastalığını alkolün arttırdığını bilmesine karşın alkole devam etmek.
  • İçecek olmayan alkol ürünlerini içmek (ispirto gibi).
  • İş, aile, sosyal yaşamda bozulmalar. Örneğin alkollüyken şiddet davranışı, işe gidememe, iş kaybı, sarhoşlukla ilgili tutuklanma, trafik kazası, evlilik sorunu, boşanma.

Alkol yoksunluğu çok fazla ve uzun süre alkol alınımının sonlandırılması ya da azaltılmasıyla ortaya çıkar, aşağıdaki belirtilerin iki veya fazlasının görülmesi gerekir:

  • Terleme veya 100’den fazla nabız ve kendini gösteren otonomik hiperaktivite.
  • Artmış el titremesi.
  • Uykusuzluk.
  • Bulantı veya kusma.
  • Geçici görsel, dokunsal veya işitsel varsanılar veya yanılsamalar.
  • Aşırı huzursuzluk
  • Kaygı-endişe
  • Sara tipi kasılma nöbetleri

Tam alkol yoksunluğu tablosuna deliryum tremens denir.
Deliryumda sakinleştiriciler, damar içi serum, destekleyici ekip ile yatarak tedavi gerekebilir. Potansiyel olarak tehlikeli bir tablodur.

Bağımlılık tedavisinde hedef tam ayıklık, alkolden tamamen uzak kalmak olmalıdır. Psikoterapisi kendini tanımaktan çok içme/yeniden başlama nedenleri gibi somut noktalara odaklanarak başarılı olabilir. Alternatif baş etme yolları araştırılmalıdır. Eş/aile desteği tedavi başarısını arttırır.

Disülfiram (Antabus) tedavisi, alkol alındığında zehirlenme etkisi yaparak etkili olur. Genel sağlık ve güdülenme iyiyse yarar sağlayabilir, hastadan habersiz bu ilacı kullandırmak tehlikelidir.… Devamı

AMFETAMİN BAĞIMLILIĞI

Bağımlılık potansiyeli kokainden biraz daha zayıftır. Hekimlikte dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğunda ve narkolepside kullanılmaktadır. Amfetamin (ve amfetamin benzeri madde) düzenli kullanımının tipik sonuçları performans artışı duygusu, kilo kaybı ve paranoid (kuşkucu) düşüncelerdir. Yoksunluğunda bunaltı, titreme, halsizlik, kas krampları, gece kabusları, mide ağrıları, doymayan açlık, hoşnutsuz duygudurum belirtileri olur. En ciddi yoksunluk belirtisi çökkünlüktür (depresyon). Amfetamine bağlı olarak psikotik bozukluk, duygudurum bozukluğu, bunaltı, cinsel işlev ve uyum bozukluğu gelişebilir.

Tedavisi kokain bağımlılığı tedavisine benzer. Psikoz varlığında antipsikotikler, bunun dışında bunaltı gidericiler kullanılır.… Devamı

KAFEİN BAĞIMLILIĞI

Kafein kahve dışında çay, özellikle migren ilaçlarında, kakao, çikolatada, hafif içkilerde bulunur. Bağımlılık yapıcı maddelerin hemen her özelliğini barındırır. Kafein yoksunluğunda baş ağrısı, yorgunluk ya da sersemlik, bunaltı veya çökkünlük, bulantı-kusma belirtileri görülür.

Tedavide diyet ve alışkanlıklardan kafeinin çıkartılması veya ciddi ölçüde azaltılması gerekir. Hasta yakınlarından destek istenir. Su ya da kafeinsiz hafif içeceklerin gün içinde sık tüketimi yararlı olur. Ağrı kesiciler kullanılabilir.… Devamı

ESRAR (KANNABİS) BAĞIMLILIĞI

Esrar için kullanılan diğer isimler: marijuana, ot, çay, pot, yabani ot. Neşelendirici etkisi bin yıldır bilinir. Ağrı kesici, uyku verici etkileri de vardır. En sık yasadışı kullanılan maddedir.

Esrara karşı tolerans gelişir, yani dozu arttırmadan aynı etkileri sağlamaz hale gelir, psikolojik bağımlılığı vardır, fiziksel bağımlılığı ise olasılıkla fazla güçlü değildir.

Esrar yoksunluğunda huzursuzluk, uykusuzluk, iştahsızlık ve hafif bunaltı olur. Esrar içildiğinde neşelendirici etkisi dakikalar içinde başlar, 2-4 saat sürebilir. En sık görülen etki gözlerin kızarması, hafif kalp hızlanmasıdır. İştah artışı ve ağız kuruluğu olabilir. Esrara bağlı paranoid fikirlerle giden psikotik bozukluk, bunaltı bozukluğu, kalıcı algı bozukluğu ve amotivasyonel sendrom (hiçbir şey yapmadan yaşama) gelişebilir.

Tedavisi ayık ve temiz kalma ve destekleme ilkesine dayanır.… Devamı

KOKAİN BAĞIMLILIĞI

En fazla bağımlılık yapan, sıklıkla kötüye kullanılan ve en tehlikeli maddelerden biridir. Diğer isimleri: Snow, cake, lady, freebase, crack, rock. Tıpta ilk olarak yerel anestezide kullanılmıştır.

Kokainin davranışsal etkileri hemen hissedilir ve 30-60 dakika sürer. Solunum yoluyla alınışı az tehlikeli, damardan ve sigara olarak alınması ise en tehlikeli yollardır. Ağızdan alımı beyin-damar hastalıkları, kalp anomalileri ve ölümle sonuçlanabilir.

Kokain sarhoşluğunda (zehirlenme) görülebilecek belirtiler: aşırı neşe veya duygulanımda küntleşme, gerginlik veya öfke, kalp atım artışı, gözbebeği genişlemesi, terleme-titreme, bulantı-kusma, burun akıntısı, kilo kaybı, kas zayıflığı, göğüs ağrısı, kalpte ritm bozukluğu, şaşkınlık, kasılma nöbetleri, koma.

Kokain yoksunluk belirtileri: yorgunluk, canlı ve hoşnutsuz rüyalar, uykusuzluk veya aşırı uyku, iştah artışı, aşırı hareketlenme veya durgunluk.

Kokaine bağlı paranoid sanrılar ve varsanılarla giden psikotik bozukluk, duygudurum bozukluğu, bunaltı bozukluğu, cinsel işlev bozukluğu, uyku bozukluğu gelişebilir.

Tedavisinde sosyal ortam değişimi, sık idrar tahlilleri, bireysel ve aileye yönelik psikolojik destek, kendine yardım grubu olan Adsız Narkotikler (AN) desteği, antidepresanlar yararlı olabilir.… Devamı

HALÜSİNOJEN BAĞIMLILIĞI

Psikodelik maddeler olarak da bilinir. Klasik olarak doğada bulunan halüsinojenler psilosibin ve meskalindir. Klasik yapay halüsinojen ise LSD’dir.(1938’de üretildi). Uzun dönem halüsinojen kullanımı sık görülmez. Fizik bağımlılığı yoktur.

Halüsinojen sarhoşluğu belirtileri: bunaltı, çökkünlük, paranoid (kuşkucu) düşünce, yargılama bozukluğu, algıların keskinleşmesi, yabancılaşma, yanılsamalar, varsanılar, gözbebeği genişlemesi, kalp hızının artması, terleme, çarpıntı, görme bulanıklığı, titreme, dengesizlik.

Halüsinojene bağlı kalıcı algı bozukluğunda geometrik varsanılar, renk parıltıları, renklerin belirginleşmesi, nesnelerin çevresinde ışık haleleri, nesneleri olduğundan çok büyük veya çok küçük görmeler olabilir. Halüsinojene bağlı psikotik bozukluk, duygudurum bozukluğu, bunaltı bozukluğu gelişebilir.

Tedavisi halüsinojen sarhoşluğunda konuşma ve yatıştırma, kısa süreli ilaç kullanımı, var olan psikiyatrik durumun tedavisi biçimindedir.… Devamı

UÇUCU (BALLY, TİNER, v.s) BAĞIMLILIĞI

Bu gruba çözücüler (solventler), yapıştırıcılar, uhular, aerosoller, propanlar, tiner ve benzin girer. Örnekleri: Bally, tiner, benzin, çakmak gazı, temizleme sıvısı, sprey boya, ayakkabı boyası, daktilo düzeltici sıvısı. Ucuz, kolay bulunan ve yasal maddelerdir. Bu nedenle yoksullar ve gençler tarafından sık kullanılır.

Uçuculara tolerans gelişir (doz arttırma gereği) fakat yoksunluk belirtileri hafiftir. Etkileri alımdan 5 dakika sonra başlayıp 3 dakika-saatler sürebilir. Uçucu sarhoşluğu belirtileri: kavgacılık, aldırmazlık, yargılama bozukluğu, sersemlik, nistagmus (göz titremesi), geveleyerek konuşma, yürürken sendeleme, uykulu hal, tepki yavaşlaması, titremeler, kasların zayıflaması, görme bulanıklığı veya çift görme, aşırı neşe, komaya varabilecek bilinç kaybı. Uçuculara bağlı olarak deliryum, kalıcı bunama, psikotik bozukluk ve duygudurum veya bunaltı bozukluğu gelişebilir.

Tedavisinde eğitim, alttaki kişilik bozukluğunun tedavisi, sosyal destekleme gerekebilir.… Devamı

EROİN (OPİYAT) BAĞIMLILIĞI

Opiyatlar eroin, morfin, hidromorfin, metadon ve kodeindir. En sık kullanılan opiyat eroindir. Düzenli kullanımıyla eroine birkaç ayda bağımlılık ve tolerans gelişmektedir.

Eroin kullanımıyla önce neşelenme, sonra apati (ilgisizlik), huzursuzluk, yargılama ve bellek bozukluğu, gözbebeklerinde daralma, sersemlik duygusu, sözleri geveleme, dikkat ve bellek bozukluğu olur; bunlar eroin sarhoşluğu belirtileridir.

Eroin kullanımının azaltılması veya kesilmesiyle ortaya çıkabilecek yoksunluk belirtileri; hoşnutsuz duygudurum, bulantı-kusma, kas ağrıları, göz yaşı artışı, burun akıntısı, gözbebeği genişlemesi, terleme, ishal, esneme, ateş, uykusuzluk. Eroin aşırı dozda alındığında solunum durması ile ölüme neden olabilir. Eroin komasında gözbebekleri topluiğne başı gibi daralmıştır.

Tedavisinde ayıklığın sağlanması, AİDS açısından bilgilendirme, denetimli metadon yerine koyma tedavisi, psikoterapi, adsız narkotikler (AN) gibi kendine yardım grupları sayılabilir.… Devamı